-Նախ և առաջ ասեմ, որ ես երբեք, անգամ 90-ականների ամենաբարդ տարիներին չեմ ցանկացել մեկնել Հայաստանից: Մեկնել եմ զուտ անձնական պատճառներով, իմ ծնողական պարտականությունները կատարելու համար, որովհետև արտասահմանում պիտի ծնվեր իմ երեխան: Մանրամասները, կարծում եմ, հետաքրքիր չեն լինի ընթերցողին: Նույն պատճառով ես դեռևս չեմ կարող վերադառնալ, բայց մեծ ցանկություն ունեմ վերադառնալու: Ինչ վերաբերում է արտագաղթին, իհարկե, անհանգստացնող է, բայց դա պետք է անհանգստացնի ոչ միայն հասարակ բնակիչներին, այլև այն մարդկանց, ովքեր պատասխանատու են երկրի պետականության, անկախության համար, նրանց, ում ձեռքին է երկրի ղեկը: Երբ սոցհարցում են անում, պարզվում է, որ գերակշռող մասը ցանկանում է լքել երկիրը: Եթե բնակչությունն այս տեմպերով պակասի, հետևանքները կլինեն ողբերգական: Ես չգիտեմ ինչքան են ճիշտ այդ տվյալները, մամուլում կարդացի, որ վեց ամսում Հայաստանը լքել է մեոտ 120 հազար մարդ: 3 միլիոնի համար, եթե համարենք, որ այստեղ բնակվում են 3 միլիոն, սա դեմոգրաֆիկ ողբերգություն է: Մարդիկ հիմնականում մեկնում են Ռուսաստան, Եվրոպայում այլևս հնարավորություններ չկան օրինական բնակություն հաստատելու: Կացության քարտ ստանալը շատ դժվար է. մարդիկ կամ պիտի ապրեն ոչ լեգալ կամ պարզապես վերադառնան ու գտնեն ուրիշ ելք, եթե չեն կարողանում իրենց կյանքն այստեղ կազմակերպել:

-«Առանց սպասող մեկի քայլելը ցավ է»: Իսկ ի՞նչ, եթե ինքդ չես սպասում:
-Եթե ինքդ չես սպասում, ավելի հեշտ է: Այդ երգն էլ վաղուց եմ գրել: Իմ մասին, իմ երգարվեստի մարդիկ դատում են 10-15 տարի առաջ գրված երգերով: Այդ ընթացքում որոշ բաներ, բնականաբար, փոխվել են, ես այն ժամանակ ուսանող էի, իմ մտածելակերպը նույնը չէր, երգերի մեջ գերակշռում էր լիրիկական թեման: Այսօր ես համոզված եմ, որ մեծ հաշվով մարդ արարածը միայնակ է, լինի սպասված, թե սպասող, մեկ է, միայնակ է: Կան պահեր, երբ այդ դատարկությունը լցվում է երեխաներով, սիրած էակով, աշխատանքով, բայց այդ պահերը ժամանակավոր են: Ես չեմ ընկալում դա որպես բացասական երևույթ: Ինչպես ասում էր Քաջ Նազարը հայտնի մուլտֆիլմում՝ «Գետն ունենա երկու ափ, սարերը ձորերից բարձր լինեն», իմ կարծիքով՝ այդպիսի մի ակնհայտ ճշմարտություն էլ այն է, որ մարդը միայնակ է:

-Սիրո՞ւմ եք լռությունը:
-Տոտալ լռություն չի լինում երբեք, որովհետև իմ կյանքում աղմուկը, շարժումները շատ են` երեխաներ, երաժշտություն, աշխատանք: Երեկոյան ժամը 21-ից հետո իմ սենյակում լռություն է, և երբեմն այնքան եմ զգում լռության կարիքը, որ չեմ ցանկանում անգամ նվագել: Ես իրոք երբեմն լռության կարիք ունեմ, երևի այդ ժամանակ կարող ես լսել ինքդ քեզ:
Էգոիստական նարցիսական պահով չեմ ասում, ուղղակի առօրյա հոգսերի հետևից ընկնելով չես կարողանում լսել քո ներքին ձայնը, ինքդ քեզ հետ լինել, ինքդ քեզ հասկանալ: Ես հանդիպել եմ տիբեթական լամաների, որոնք ասում են` դուք այդտեղ` Արևմուտքում, չեք հասկանում, թե ինչպես կարելի է 30- 40 րոպե հատակին նստած՝ ոչինչ չանել, ձեզ համար դա ժամանակի կորուստ է, այնինչ դուք ձեզ կորցնում եք ամբողջ օրվա ընթացքում, հենց այդ 40 րոպեն է, որ գտնում եք ինքներդ ձեզ այդ աշխարհում: Եվ ես կարծում եմ, որ իրենք ճիշտ են:

-Մեր աշխարհում ինքդ քեզ գտնելը ուրիշ կերպ է արտահայտվում, մարդիկ խմում են, զվարճանում, այսպես ասած` լիցքաթափվում են տարբեր եղանակներով:
-Բայց այդ մեթոդները խնդիր չեն լուծում: Երբ այստեղ եմ լինում, առավոտից երեկո ծխում եմ, որովհետև մթնոլորտն է տրամադրում դրան, ուր գնում ես, բոլորը ծխում են: Այդ մեթոդները` խմելու, ծխելու և այլն, առողջության համար ավելի վտանգավոր մեթոդները (չնայած դրանք էլ պակաս վտանգավոր չեն) խնդիր չեն լուծում: Ինքնախաբեության հաստ շերտ են դնում. սիրածս աղջիկն ինձ լքել է, այնքան կխմեմ, որ կմոռանամ: Մինչդեռ պիտի հասկանա, որ ոչինչ` լքել է, լքել է:

-Ռուբեն Հախվերդյանն ասում է` ես իմ կյանքն եմ երգում: Ձեր դեպքում ինչպե՞ս է:
-Հախվերդյանն ասում է` ես իմ կյանքն եմ երգում, Զորիկյանն ասում է` եթե ես երգում եմ արդուկի մասին, դա չի նշանակում, որ արդուկը ես եմ: Ես կարծում եմ, որ արդուկը, այնուամենայնիվ, ես եմ: Որովհետև, եթե անգամ երգում ես արդուկի մասին կամ մեկ այլ երևույթի, քո սեփական ընկալումն ես ցույց տալիս: Օրինակ, ես երգ ունեմ, որ գրված է քաղաքացիական ակտիվիստի անունից, բայց ես քաղաքացիական ակտիվիստ երբեք չեմ եղել: Երբ տեսնում եմ այդ երիտասարդներին, երբեմն նաև ոչ երիտասարդներին, խոնարհվում եմ իրենց առջև, ես ուրախ եմ, հպարտ եմ, հույսով եմ լցվում: Ես երբեք իրենց արածի կեսն էլ չեմ արել, բայց երգը գրված է ակտիվիստի անունից, ես չեմ, բայց իմ վերաբերմունքն եմ ցույց տալիս:

-Հայաստանում Ձեզ ճանաչում են, համենայն դեպս, հեղինակային երգի սիրահարները: Դրսում նույնպե՞ս ներկայանում եք հեղինակային երգով:
-Դրսում` ոչ, որովհետև, նախ և առաջ, Բելգիայում հայկական համայնք որպես այդպիսին չկա: Հայկական համայնքներ կան ԱՄՆ-ում, Ֆրանսիայում, որոնք կազմակերպում են համերգներ, միջոցառումներ, լոբբինգ են անում և այլն: Բելգիայում չկան նման բաներ: Կա մի կազմակերպություն, որ կոչվում է «Հայ տուն», երբ ես նոր էի գնացել, զանգեցի, առաջարկեցի համերգային ծրագիր, ասացի, որ ֆինանսն ինձ չի հետաքրքրում, ոչինչ պետք չէ, ես պարզապես ուզում եմ շփվել հանդիսատեսի հետ: Եվ նրանք ինձ տվեցին հետևյալ պատասխանը. երկու ամիսը մեկ մենք հանդիպում ենք ճաշի, մենք կուտենք, դուք` կերգեք: Դրանով վերջացավ իմ կապը հայկական կազմակերպությունների հետ: Բելգիայում է բնակվում Տիգրան Տեր-Ստեփանյանը, հանճարեղ կիթառահար է, ունի կամերային երաժշտության խումբ, «Արաքս» է կոչվում:
Կոմիտաս, Սայաթ-Նովա են նվագում, խմբի անդամների կեսը հայկական արմատ չունի. թավջութակը ֆլամանդուհի է նվագում, ֆլեյտան` բելգիացի, հարվածային գործիքները` բրազիլիացի: Ես շատ եմ ափսոսում, որ Հայաստանում նրանք այդքան էլ հայտնի չեն: Որակով ու գեղեցիկ երաժշտություն են մատուցում, Տիգրանը հաճախ համագործակցում է Ռուբեն Հախվերդյանի հետ: Բելգիայում ապրում ու ստեղծագործում է նաև Նառա Նոյանը, ով գրում է ֆրանսերեն, հայերեն, ռուսերեն երգեր, հետաքրքիր էքսպերիմետներ է անում, հյուսում է իրար հետ արևմտյան և արևելյան երաժշտությունը: Նա մեծ թվով երկրպագուներ ունի: Բայց հեղինակային երգ ներկայացնելը դժվար է, որովհետև մարդիկ զբաղված են լրիվ ուրիշ բանով: Հայաստանում, ըստ իս, կա հեղինակային երգի պահանջարկ:

-Ձեր երգերը ուրիշները կատարո՞ւմ են, կամ կուզեի՞ք, որ կատարեն: